Tegoroczne Walne Zgromadzenie Członków JAAP rozpocznie się nietypowo – od spotkania z japońskim teatrem nō. W tajemnice japońskiej sztuki wprowadzą nas Państwo Jakub Karpoluk i Yōko Fuji-Karpoluk – polsko-japońskie małżeństwo, badacze teatru i aktorzy teatru nō, uczniowie słynnego mistrza Akiry Matsui, aktora shite ze szkoły Kita.
Państwo Yōko Fuji-Karpoluk i Jakub Karpoluk (foto: dr Wacława Wojtala, 2010).
Dr Jakub Karpoluk jest kulturoznawcą i japonistą, wykładowcą na Wydziale Kultury Japonii w Polsko-Japońskiej Wyższej Szkoły Technik Komputerowych w Warszawie. W centrum jego zainteresowań i badań znajduje się tradycyjny teatr nō i kino japońskie. Jest stypendystą Japan Foundation i PAN. Studiował na Uniwersytecie Waseda w Tokio. Jest autorem licznych publikacji dotyczących teatru i kina japońskiego.
Pani Yōko Fuji-Karpoluk jest absolwentką Wydziału Literatury Uniwersytetu Waseda w Tokio, stypendystką Uniwersytetu Sorbona w Paryżu, lektorką w Zakładzie Japonistyki i Koreanistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Jest aktorką amatorką teatru nō.
Państwo Karpolukowie są założycielami Polskiej Grupy Nō Ryokurankai. Popularyzują sztukę japońskiego teatru klasycznego w Polsce i na świecie.
Pokaz nō w Oranżerii Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie w wykonaniu członków Polskiej Grupy Nō Ryokurankai (foto: Michał Kawka, XI Japoński Październik w Pałacu w Wilanowie, 2013).
Teatr nō jest najstarszą, bo 600-letnią formą japońskiego teatru. Jest połączeniem muzyki, poezji, tańca i śpiewu. Teatr nō praktycznie bez większych zmian zachował kostiumy, scenografię, tematykę do czasów nam współczesnych. Charakteryzuje się niezwykłą subtelnością wyrazu i wyrafinowaną symboliką. Treścią dramatów nie jest konflikt między postaciami, ale konflikt rozgrywający się w bohaterze.
Bardzo ważną rolę w teatrze nō odgrywają maski. Aktor przy ich pomocy wyraża szereg uczuć. Maski przedstawiają moment intensywnych emocji, których doznaje postać. Odzwierciedlają różne stany emocjonalne człowieka: gniew, smutek, radość, zazdrość. Istnieje kilka kategorii masek, które są przyporządkowane do określonych ról w około 250 klasycznych dramatach nō. Są to maski: starców, młodych mężczyzn, bóstw i mściwych duchów, itp.
Maski autorstwa mistrza Hakuzana Kubo, artysty zajmującego się wyrobem masek teatru nō, (foto: Ambasada Japonii w Polsce).
Dr Jakub Karpoluk na tle maski teatru nō (foto: Michał Kawka, XI Japoński Październik w Pałacu w Wilanowie, 2013).
Zakładanie maski na twarz Pani Yōko Fuji-Karpoluk (foto: Michał Kawka, XI Japoński Październik w Pałacu w Wilanowie, 2013).
Aktor używa prostych rekwizytów, pośród których najważniejszym jest wachlarz – ōgi, będący – zgodnie z wyjaśnieniem Pana dr Jakuba Karpoluka – „przedłużeniem ręki, i wyrażający wszystko, co człowiek może wyrazić gestem dłoni: uderzenie, osłonę, wskazanie, ocieranie łez, obraz, naczynie i przedmiot myśli”.
Pani Yōko Fuji-Karpoluk z wachlarzem i maską (foto: Michał Kawka, XI Japoński Październik w Pałacu w Wilanowie, 2013).
Artyści nō rozpoczynają naukę będąc dziećmi, uczą ich biologiczni, bądź przybrani ojcowie, zawód i kunszt podlegają bowiem dziedziczeniu w obrębie rodu. Trening trwa przez całe życie.
W ostatnich latach nō stało się popularne również poza granicami Japonii. Liczni studenci przyjeżdżają do Japonii w celu poznawania tego gatunku teatralnego, a techniki i idee reprezentowane przez nō stały się inspiracją dla teatru zarówno w Europie jak i Ameryce.
Pani Yōko Fuji-Karpoluk wprowadza w tajniki teatru nō na spotkaniu w Warszawie (foto: dr Wacława Wojtala, 2010).
Spotkanie z japońskim teatrem nō już wkrótce – w dniu 30 listopada 2013 roku podczas XXI Walnego Zgromadzenia Członków JAAP.
Serdecznie zapraszamy,
Zarząd JAAP
Opracowała: dr Wacława Wojtala
Zdjęcia z pokazu nō w Oranżerii Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie w ramach XI Japońskiego Października w Pałacu w Wilanowie w 2013 roku dzięki uprzejmości Pani Haliny Pacwa (Rentei), kuratorki japońskich październików (kultura Japonii – XIII rok działań) w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.